Meyve ve sebze günlük olarak tüketmemiz gereken besinler arasındadır. Kimileri severek tüketir kimileri ise tadına bile bakmadığı halde sevmez. İçindeki bileşenlerin sağlığımız için önemini bilmek bile sık tüketmemiz için yeterli bir sebep olmuyor bazen. Nedir meyve ve sebzeyi bu kadar önemli kılan? Bileşiminde bulunan maddeler gerçekten önemli mi?
Her meyve sebze aynı bileşime sahip değildir. Kaldı ki aynı meyvenin ya da sebzenin bileşimi bile aynı değildir. Bu farklılık üzerinde yetiştirildiği bölgenin ekolojik koşulları, yetiştirilme tekniği, depolama, toplanma zamanı gibi çeşitli faktörler etkili olmaktadır. Genel olarak meyve ve sebzenin bileşimine baktığımızda aşağıdaki gibidir:
Meyveler,
- %80-85 Su
- %0,2-1,0 Azotlu Maddeler
- %0,1-0,3 Yağ
- %3-18 Karbonhidrat
- %0,3-0,8 Mineral Maddeler
Sebzeler,
- %90-95 Su
- %1-3 Azotlu Maddeler
- %1’den az Yağ
- %3-7 Karbonhidrat
- %1-2 Mineral Maddeler şeklindedir.
Yapılarında en fazla su bulunur. Su, besleyici maddelerin vücutta taşınması açısından önemlidir. İçeriğindeki suyun fazla olmasından dolayı enerji, protein, yağ kaynağı değillerdir. Fakat vitamin ve mineral bakımından zengindirler. Günlük beslenmede önemli yer tutarlar. Vitaminler, sinir ve sindirim sisteminin normal çalışmasını, vücut direncinin artmasını, büyümeyi ve sağlıklı gelişmeyi sağlar. Mineraller ise hücre faaliyetleri açısından gereklidir. Ozmotik basıncın dengede tutulmasını sağlar. Kemik ve diş gibi dokuların yapı taşıdır. Mineral ihtiyacının büyük bir kısmı meyve ve sebzelerden sağlanmaktadır. Aşağıda bazı vitamin ve mineraller verilmiştir.
A vitamini: hayvansal ürünlerde bulunur. Meyve ve sebzelerde ise provitamin-A bulunur. Provitamin-A bakımından zengin gıdalar ise; havuç, kayısı, ıspanak, domates gibi ürünlerdir.
C vitamini: kimyasal adı askorbik asittir. Turunçgil meyveleri, domates, lahana, biber, çilek gibi gıdalarda bulunur. Eksikliğinde ise eklem rahatsızlıkları, diş rahatsızlıkları gibi problemler oluşabilir. Vücudun enfeksiyonlara karşı direnci azalır.
Kalsiyum: incir, limon, portakal, dut, asma yaprağı, ıspanak gibi gıdalarda bulunur. Eksikliği kemik ve diş hastalıklarına neden olur.
Fosfor: incir, bezelye, çilek, enginar, kuşkonmaz gibi gıdalarda bulunur.
Magnezyum: muz, ıspanak, enginar, gibi gıdalarda bulunur.
Potasyum: dut, kayısı, ananas, kabak, karnabahar, pancar, patates gibi gıdalarda bulunur. Sodyum ile birlikte ozmotik basıncı ve pH dengesini ayarlar.
Demir: asma yaprağı, ıspanak gibi gıdalarda bulunur.
Bahsedilen vitamin ve mineraller, verilen örnekler küçük bir kısımı oluşturmaktadır. Her meyve ve sebzenin içinde farklı bileşenler farklı miktarlarda bulunmaktadır. Tüketirken aynı meyve-sebzeyi sürekli tüketmek yerine farklı meyve-sebzelerden tüketelim ki farklı vitamin ve minerallerden farklı oranlarda yararlanma imkânımız olsun.
Sağlıcakla kalın.
Kaynak: Cemeroğlu S.B., Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi, 2013, Ankara:Bizim Grup Basımevi.