Süt

Bebeklerimizin ana besini, çocuklarımızın her akşam tükettiği, tatlılarımızın vazgeçilmezi, peynirimizin yoğurdumuzun hammaddesi ve daha nicesi..

Vazgeçilmez besinlerimizden biri olan süt hakkında ne kadar bilgimiz var?

Süt, dişi memeli hayvanların doğumdan sonra meme bezlerinden salgılanan, besleyici, porselen beyazı renginde, kendine has tat ve kokusu olan bir sıvı olarak tanımlanmaktadır. Süt denildiği zaman hemen hemen herkesin aklına ilk inek sütü gelir. Koyun, keçi, manda gibi hayvanlarında sütleri tüketilmektedir. Söz konusu olan süt inek sütü değilse elde edildiği canlı ile birlikte anılır.
Süt içerisinde bulunan maddelerin bileşimi memeliden memeliye değişiklik göstermektedir. Bu değişiklikler hayvanın ırkından, türünden, yaşından, sağlık durumundan, hayvandaki meme dilimlerinden, mevsimlerden, hayvanın sağım süresi ve sağım sayısı gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. Süt bileşiminin %12,6 sını kuru madde, %87,4 ünü de su oluşturur. Kuru madde içeriğini de;
%4,7 laktoz (süt şekeri)
%3,7 yağ
%3,4 azotlu maddeler (protein içerikli)
%0,75 mineral maddeler ve kalan kısmını da diğer maddeler (gazlar, vitaminler,enzimler,koruyucu maddeler) oluşturur. Sadece sütte bulunan önemli bileşenler vardır. Bunlar; laktoz, süt yağı, kazein proteini, laktoalbumin, laktoglobulin bileşenleridir.

Koyun sütü, inek sütüne oranla daha beyazdır. Protein, yağ ve mineral maddeler dolayısıyla daha zengindir. Ve sindirimi daha güçtür. Keçi sütü de inek sütüne göre daha beyazdır. Yağ tanecikleri küçük olduğundan geç kaymak bağlar. Anne sütüne en yakın süt olduğu söylenir. Manda sütünün kuru madde ve yağ oranı çok yüksektir. Özellikle kaymak yapımında kullanılır.
Süt tüketimi tüm canlılar için oldukça önemlidir. Yaşamın ilk periyodundaki tek gıda maddesidir. İçerisindeki bileşenler büyüme için gerekli yapı bileşenlerini içerir. Süt tüketimi ve öneminden bahsederken laktoz intoleransı kavramından bahsetmemek olmaz. Laktoz intoleransı, süt içerisindeki laktoz şekerinden kaynaklanan bir problemdir. Laktoz peynir gibi süt ürünleri içerisinde de bulunur. Laktoz intoleransı olan kişilerin ince bağırsakları bu şekeri parçalamaya yarayan laktaz enzimini yeterince üretemez. Süt ürünleri ile alınan laktoz kalın bağırsağa ilerler orada bakteriler tarafından fermente edilir. Bu da gaz, şişkinlik, mide bulantısı gibi problemlere neden olur. İçerisinde laktoz bulunan ürünleri tükettikten sonra bu tarz problemlerle karşılaşıyorsanız alanında uzman kişilere başvurmalısınız. Laktoz intoleransı olan kişiler süt ürünleri tüketirken dikkat etmelidir.

Temel gıda maddesi olan süt hayatımızın her döneminde yer almalıdır.

Sağlıcakla kalın.

Kaynak: Üçüncü M., Süt ve Mamülleri Teknolojisi, Sidas Medya, İzmir, 2015.