Laboratuvar Zehirlenmeleri Nelerdir?

Laboratuvar ortamında bulunan maddelerin birçoğu tehlikeli maddelerdir. Özellikle sağlığımız açısından risk oluşturabilecek maddelerdir. Bu sebeple bu ortamlarda çalışan kişilerin çok dikkatli olması gerekir. Bu yazımda laboratuvar zehirlenmeleri ve bu zehirlenmelerin önleminden bahsedeceğim.

Laboratuvarda zehirlenmelere sebep olacak maddeler kimyasal maddelerdir. Bunlar vücuda solunum yolu, sindirim yolu ve absorbsiyon (deri ve göz) yolu olmak üzere 3 şekilde girmektedir.

Solunum Yolu ile Oluşabilecek Zehirlenmeler

Toz, sis, duman, gaz ve buhar şeklinde ortama yayılmış sıvı veya katı parçacıklar aerosol olarak adlandırılır. Duyarlı kişileri enfekte edebilen ve üzerinde mikroorganizma bulunan partiküllere ise enfektif aeroseller denilmektedir. Beş mikrometreden küçük parçacıklar solunum yolu ile dolaşım sistemimize ulaşarak ciddi enfeksiyon riski oluşturur. Üstelik etkilediği organın haricinde kimyasal etkiye maruz kalmayan organları bile etkileyerek ciddi sağlık problemlerine yol açar. Örneğin SO₂, H₂S ve COCl₂ gibi zehirli kimyasal maddeler zehirlenmelere sebep olabilir.

Sindirim Yolu ile Oluşabilecek Zehirlenmeler

Sindirim yolu ile oluşan zehirlenmelere genellikle;

• Solunan havada bulunan tozları yutmak,
• Ağızla pipetleme işlemi yapmak,
• Kimyasal maddelerin ağza sıçraması,
• Kimyasal bulaşmış elleri ağza götürmek veya temizlemeden yemek yemek, sigara içmek,

gibi sebepler yol açar. Yutmuş olduğumuz kimyasal maddeler sindirim sisteminin duvarlarından kana karışır. Ondan sonra da vücuda yayılır. Bu şekilde vücuda giren kimyasallar zehirlenmelere yol açar.

Absorbsiyon (Deri ve Göz) Yolu ile Oluşabilecek Zehirlenmeler

Zehirli kimyasal maddelerin deri ve mukozada emilerek kana karışması sonucu oluşur. Genellikle kesici ve delici yaralanmalar sonucunda bulaşma riski yaygındır. Bunun haricinde sıçrama ve temas yoluyla bulaşmış elin göz ve ağza götürülmesi ile de gerçekleşebilmektedir.

Alınacak Önlemler

• Laboratuvarlarda kullanılan kimyasal maddeler hakkında yeterli bilgiye sahip olmak gerekir. Bununla birlikte olası zehirlenme durumunda yapılması gerekilenleri de öğrenmek gerekir.
• Laboratuvar giriş çıkışlarında, çalışma öncesi ve sonrasında kişisel hijyen kurallarına uymak gerekir.
• Çalışma esnasında aerosol bulaşma riskine karşı N95 veya FFP3 maskeli filtrelerin takılması gerekir.
• Giymiş olduğumuz kıyafetler laboratuvar ortamına uygun olmalıdır. Ayrıca kullanılan önlükler sıçramalara dayanıklı ve önü ilikli olmalıdır.
• Olası sıçramalara karşı laboratuvar gözlüğü takmak gerekir. Ayrıca çalışma sırasında laboratuvar eldivenimiz olmalıdır.
• Özellikle kimyasal maddelerin kullanımında kesinlikle ağızla pipetleme işlemi yapmamak gerekir.

Kaynakça

Halkman A.K., 2019. Gıda Mikrobiyolojisi. Başak Matbaacılık ve Tanıtım Hizmetleri Ltd, Ankara, S:601-603.

MEB, 2011. Gıda Teknolojisi. Laboratuvar Kazaları ve İlk Yardım.