Propiyonik asit, C2H5COOH kimyasal formülüne sahip olan bir karboksilik asittir. Kısa zincirli doymuş ve alifatik yağ asidi formundadır. Keskin bir kokuya sahip olan propiyonik asit, korozif etkisi bulunan bir sıvıdır. Üretim şekli kimyasal sentez veya bakteriyel fermantasyon yolu ile gerçekleşir. Propiyonik asidin uygun bazlar ile nötrleşmesiyle de propiyonik asit tuzları elde edilmektedir. Propiyonik asidin korozif etkisi sebebiyle de asidin tuzları gıda endüstrisinde kullanılmaktadır. Bunlar da sodyum ve kalsiyum tuzları olarak geçer. Gıda sektöründe kullanılan propiyonatlar; sodyum propiyonat, kalsiyum propiyonat ve potasyum propiyonatlar olarak adlandırılır. Bu yazımda bahsedeceğim konu çoğunlukla unlu mamullerde gıda katkı maddesi olarak kullanılan kalsiyum propiyonat olacak. Gelin hep birlikte kalsiyum propiyonatın ne olduğunu inceleyelim.
Kalsiyum Propiyonat (E282) Nedir?
E282 kodu ile bilinen kalsiyum propiyonat, propiyonik asidin kalsiyum karbonat veya kalsiyum hidroksit ile reaksiyonundan elde edilen organik bir tuzdur. Kristal ya da toz halde bulunan bir bileşiktir. Suda çözünür. Bununla birlikte alkolde çok az bir çözünürlüğü vardır. Temel işlevi küf ve diğer bakterilerin büyümesini engellemektir. Bu sebeple gıdaların raf ömrünü uzatmada etkilidir.
Kalsiyum Propiyonat Hangi Gıda Ürünlerinde Kullanılmaktadır?
Kalsiyum propiyonat gıdalardaki raf ömrünü uzatma ve koruyucu özelliği ile bilinen bir katkı maddesidir. Unlu mamullerde, şekerlemelerde, başta peynir olmak üzere süt ürünlerinde ve et gibi birçok üründe koruyucu olarak kullanımı mevcuttur. Mayalara karşı hiçbir aktivitesinin olmaması sebebiyle özellikle fırıncılık ürünlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Aynı zamanda sığırlarda süt humması hastalığını önlemede etkilidir.
Kalsiyum Propiyonat Zararlı Mı?
Bazı ülkelerde yapılan araştırmalara göre kalsiyum propiyonat ilave edilen ekmeklerin çocuklarda dikkatsizlik, uyku bozuklukları ve huzursuzluk gibi semptomları arttırdığı tespit edilmiştir. Genler üzerinde yapılan araştırmalar ile de hücre çoğalmasını yavaşlattığı, hücre DNA’sını azalttığı ve kromozomlarda birtakım anormalliklere sebep olduğu sonucuna varılmıştır. Aynı zamanda insanlarda insülin direncini yükselttiği söylenmektedir. Bütün bu araştırmaların sonucu EFSA tarafından incelenmeye alınmış ve herhangi bir olumsuzluğa sebep olmadığı sonucuna varılmıştır. Yukarıda belirtilen olumsuz etkiler bazı kişilerde yan etki olarak görülebileceği belirtilmiştir. Sonuç olarak E282’nin FDA, EFSA ve JECFA tarafından onaylanan güvenilir bir katkı maddesi olduğu belirtilmiştir.
Editör Notu: Her zaman belirttiğim ve her gıdada da olduğu gibi fazla sık tüketimlerden kaçınmak gerekir.
KAYNAKÇA
foodadditives.net/preservatives/calcium-propionate/
https://science.jrank.org/pages/1123/Calcium-Propionate.html
Gültekin F., Akın S., Elgün A., 2019. Ekmek Hakkında Güncel Bir Değerlendirme: Sağlık Etkileri, Gıda Katkı Maddeleri ve Helallik Sorunu. Journal of Halal Life Style Cilt (Volume) 1, Sayı (Issue) 1.
Kalyoncu F., 2008. Gıda Sanayinde Sıklıkla Kullanılan Antifungal Katkı Maddeleri. e-Journal of New World Sciences Academy Natural and Applied Sciences, 3, (3), A0087, 465-473.