Bugün sizlere sağlığımız açısından önemli bir madde olan vitaminlerden bahsedeceğim. Vitamin nedir? Görevleri nelerdir, ne işe yarar? Hangi gıdalarda hangi vitaminler bulunur? Gelin hep birlikte bakalım.
Vitamin kelimesi Latince bir kelime olan ‘vita’ ile ‘amin’ kelimesinin birleşiminden oluşur. Vita, ‘yaşam için gerekli’ anlamına gelmektedir. Amin ise amonyaktaki hidrojen atomunun organik radikaller ile yer değiştirmesi sonucunda oluşan bileşiklerdir.
Vitaminler vücutta düzenleyici olarak görev alırlar. Enerji vermezler. Vücut gelişimi, sindirim sistemi ve bağışıklık sistemi açısından mutlaka alınması gereken maddelerdir.
Vitaminler çözünürlüklerine göre sınıflandırılır:
- Yağda çözünen vitaminler: suda çözünmedikleri için vücutta yağ içeren hücrelerde bulunurlar. A, D, E ve K vitamini bu grup içerisinde yer almaktadır. Vücutta depolanma süreleri uzundur.
- Suda çözünen vitaminler: vücutta su içeren hücrelerde bulunurlar. B grubu vitaminleri ve C vitamini bu grupta yer almaktadır. Vücutta depolanma süreleri kısadır. Bu yüzden daha sık aralıklarla alınması gerekir.
Aşağıdaki tabloda vitaminler ve bulundukları gıdalardan bazıları verilmiştir.
| Yağda Çözünen Vitaminler | |
| A vitamini | Karaciğer, süt ürünleri, yumurta |
| Provitamin A | Havuç, yeşil yapraklı bitkiler |
| D vitamini | Güneş ışığı, balık, yumurta, süt |
| E vitamini | Bitkisel yağlar, tahıllar |
| K vitamini | Yeşil yapraklı sebzeler, tahıllar |
| Suda Çözünen Vitaminler | |
| |
| ·B1 vitamini (Tiamin) | Tahıllar, karaciğer, et, |
| ·B2 vitamini (Riboflavin) | Süt ve süt ürünleri, tahıl ürünleri |
| ·B3 vitamini (Niasin) | Et, balık, tavuk, yer fıstığı |
| ·B6 vitamini (Pridoksin) | Et, tam tahıllar, baklagiller |
| ·B9 vitamini (Folik asit) | Yeşil yapraklı sebzeler, sakatatlar, |
| ·B12 vitamini (Kobalamin) | Et, süt ürünleri, deniz ürünleri |
| Turunçgiller, meyveler, biber, domates |
Her vitaminin kimyasal yapıları, fiziksel özellikleri ve görevleri farklıdır. Bu yüzden vücuda bir vitaminden fazlaca almak yerine her vitaminden dengeli bir şekilde almak gerekir.
Kaynak1: Applegate L., Beslenme ve Diyet Temel İlkeleri, Çev. Haydar Özpınar, İstanbul Tıp Kİtabevi, İstanbul, 2011.
Kaynak2: Alsancak A., Demiralay E., Budak N., Vitaminsiz Bir Hiçiz, (Ed. Zeynep Banu Güzel Seydim) Fonksiyonel Beslenme, Sidas Medya, İzmir, 2016, s.185-202.