Vitaminler, insan sağlığı ve beslenmesi için elzem olan besin öğeleridir. Suda eriyen vitaminler ve yağda eriyen vitaminler olmak üzere iki grupta incelenebilir. Yağda eriyen vitaminler A, D, E ve K vitaminleridir. Bu vitaminler, vücutta depo edilebilir. Gelin hep birlikte yağda eriyen vitaminlerden biri olan A vitamini ve özelliklerini detaylıca inceleyelim.
A vitamini, bitkisel besinlerde provitamin karoten halinde bulunur. Hayvansal besinlerde ise retinol, retinal ve retinoik asit olarak bulunur. Bunlar tüketim sonrasında vücutta A vitaminine dönüşürler.
A Vitamininin Fonksiyonları
- Antioksidan özellik göstermeleri sayesinde serbest radikallerin zararlı etkilerini engelleyebilir.
- Üreme için gereklidir.
- A vitamini retinadaki proteinlere bağlanabilir. Bu sayede geceleri görmemizi sağlar.
- Epitel dokunun sağlığı ve kemiklerin gelişimi için önemlidir.
- İmmün sistemin güçlendirilmesinde görevlidir ve hastalıklara yakalanma riskini düşürür.
Hangi Gıdalarda Bulunur?
Balık yağı, tereyağı, yumurta, süt, peynir, kırmızı et ve karaciğer gibi hayvansal gıdalar ile havuç, yeşil yapraklı sebze, domates, kayısı, muz ve patates gibi bitkisel kaynaklı besinlerde bulunur.
Isıya dayanıklı olmaları sayesinde normal pişirme ile kayba uğramazlar. Ayrıca alkali ortama karşı dayanıklı olmasına rağmen asit ortama karşı dayanıksızdır. Bununla birlikte gıdaların kurutulması esnasında A vitamini kaybı olmaktadır. Bu kaybı en aza indirmek için kurutma öncesinde gıdalara sülfitleme yapılmaktadır.
A Vitamini Eksikliği
Vitaminleri ihtiyacımız kadar almamız gerekir. Vitaminlerin eksikliği ve fazlalığı sonucunda önemli sağlık problemleri oluşur. Aynı zamanda diğer vitamin ve besin öğelerini de olumsuz yönde etkileyebilirler.
A vitamini başta karaciğer olmak üzere böbrek, dalak, akciğer, göz, yağ doku ve kanda depolanır. Bu yüzden A vitaminin yetersizlik belirtileri uzun süre alınmadığında ortaya çıkar.
- Vücudun savunma sistemi zayıflar.
- Karaciğer rahatsızlıklarına sebep olabilir.
- Kemik erimesine yol açar.
- Kansere sebep olur.
- Büyümede gerileme görülür.
- Deri kuruluğuna neden olur.
- Gece körlüğü hastalığına sebep olur.
- Göz kuruluğu ve göz kornea tabakasında yaralar oluşmasına neden olur.
A vitamini uzun süre alınması gereken miktardan fazla alınırsa vücutta birikir ve toksik özellik gösterebilir. Bu toksik etkilerden bazıları; yorgunluk, kilo kaybı, saç dökülmesi, karaciğer ve dalak büyümesi, eklem ağrıları ve baş ağrısıdır.
KAYNAKLAR
- Megep, Gıda Teknolojisi, Vitamin ve Mineraller, Ankara 2015.
- Türker A, Yüksel O. Beslenmede Vitaminlerin Önemi. Beslenme ve Obezite 2020: 7-32.
- Gül Fatma Yarım OMÜ Veteriner Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı