CIP Sistemi (Cleaning In Place-Yerinde Temizleme), makine ve ekipmanları parçalamaya ve ürünle temasa gerek kalmadan çalkalama suyu ve deterjan çözeltisinin üretim hattında sirkülasyonu ile yapılan hızlı, verimli ve otomasyona dayalı tutarlı bir yöntemdir. Genellikle büyük işletmeler tercih eder. Geniş hacimli tanklar, homojenizatör, boru hatları, ısı değiştiriciler, bağlantı elemanları gibi alanlarda kullanımları yaygındır. CIP sistemi nedir kısaca bahsettikten sonra nasıl uygulandığına bakalım.
CIP Sistemi Nasıl Uygulanır?
Sistem için 2 temel uygulama vardır:
Tek Kullanımlı CIP Sistemi: Adından da anlaşılacağı üzere bu sistemdeki deterjan ve dezenfektanlar sadece 1 kez kullanılmaktadır. Genellikle aşırı derece kirli makine temizliğinde tercih edilen yöntemdir ve masrafı daha azdır. Kurulumu düşük maliyetli olup daha az kapasiteli işletmeler için ideal bir yöntemdir. Bu sistemde bir tank temizliği 20 dakika sürmektedir. İşlem sıralaması şöyledir:
Ön yıkama-Deterjanla Yıkama-Ara Çalkalama-Asitle Yıkama-Dezenfekte Etme ve Son Yıkama
Geri dönüşümlü CIP Sİstemi: Bu sistem dezenfeksiyon çözeltilerinin geri kazanılıp tekrar kullanılmasına olanak sağlar. Temizleme çözeltisi, firma içerisinde boru hatları aracılığı ile temizlenmesi istenilen tüm alet ve ekipmanlara taşınır. Bu sistemdeki en önemli noktalardan biri de deterjan çözeltilerinin konsantrasyonudur. Bu sistem işlem basamakları ise aşağıdaki gibidir.
Ön yıkama-Deterjanla Yıkama-Ara Durulama-Asitle Yıkama-Son Çalkalama
CIP Sistemi Aşamaları
- 1. Aşama Ön Yıkama: Kaba kirler uzaklaştırılır.
- 2. Aşama Alkali Deterjanla Yıkama: Kir kalıntıları çıkartılır.
- 3. Aşama Sıcak Su ile Durulama: Deterjan kalıntıları uzaklaştırılır.
- 4. Aşama Dezenfeksiyon/Sterilizasyon: Kalan mikroorganizmalar öldürülür.
- 5. Aşama Son Yıkama: CIP çözeltileri tamamen uzaklaştırılır.
CIP Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Avantajları:
- Bu sistem giderlerden tasarruf etmek için oldukça idealdir. Çünkü su, deterjan ve ısı en verimli şekilde kullanılmaktadır.
- Zaman kaybını minimuma indirerek işletmenin verim kapasitesini artırır.
- Alet ve ekipmanların sökülüp takılmasına gerek kalmadığı için çalışanlara kolaylık sağlar. Böylece çalışanların iş yükleri azalır.
- Deterjan ve dezenfektan maddelerle teması önlemiş olur. Bu yüzden güvenlidir.
- El ile temizliğe göre daha hijyenik çalışma ortamı yaratır.
Peki bu kadar yararlı bir sistemin dezavantajı var mıdır? Aslında sağladığı yararlar, dezavantajlarından fazla olsa da özellikle orta ve küçük çaplı işletmeler için bazı dezavantajları mevcut. Onları da şu şekilde sıralayabiliriz.
- İlk yatırım bütçesi ve maliyeti oldukça yüksektir
- Kompleks ekipmanlar içerdiği için bakım ihtiyacı fazla olur.
- Aşırı yoğun kirler CIP sistemi ile temizlenemez. Bu sebeple her üretim alanı için uygun olmamaktadır.
Ayrıca okumak isterseniz: Gıda İşletmelerinde Hangi Tür Deterjanlar Kullanılmaktadır?
Kaynaklar
Frank M., Cleaning in place (CIP) in food processing, 2013.
Yoğurt Üretiminde Temizlik ve Sanitasyon (acikders.ankara.edu.tr)
Yerinde Temizleme Sistemleri (acikders.ankara.edu.tr)
Gıda Teknolojisi İşletmelerde Temizlik ve Dezenfeksiyon, 2011.
Resim: https://www.youtube.com/watch?v=B1YC6SBGdTU kanalından alınmıştır.