Fitokimyasal kelimesini duymamış olabilirsiniz. Terim olarak yabancı olmasına rağmen günlük hayatta çokça karşılaştığımız bileşenlerdir. Haydi gelin hep birlikte fitokimyasal nedir, fitokimyasalların sınıflandırılması nasıl bakalım.
Fitokimyasal Nedir?
Fitokimyasallar, bitkisel gıdalarda doğal olarak oluşan bileşenlerdir. Bitkilere renk, koku, aroma kazandırırlar. Fitokimyasallar çoğunlukla meyve, sebze, baklagiller, baharatlar, kepekli tahıllar gibi gıdalarda yer alır. Tek başına besin özelliği taşımazlar. Yani bu bileşenler vücut için gerekli olan elzem bileşenler değildir. Aslında fonksiyonel gıda olarak düşünebiliriz. Bu bileşenler sağlığı koruyan özellikleri ile bilinmektedir. Düzenli tüketimlerde vücuda zindelik verir ve hastalık oluşumunu önlemeye yardımcı bileşenlerdir.
Yapılan araştırmalar sonucunda fitokimyasalların antioksidan, antimikrobiyal, antikanserojen etki gösterdiği, bağışıklık sistemini uyarıcı etkisi bulunduğu tespit edilmiştir.
Fitokimyasalların Sınıflandırılması
Sayıca çok fazla fitokimyasal bulunmaktadır. Aşağıda yazmış olduğum fitokimyasallar bunlardan bazılarıdır.
- Fitatlar (tahıllar, baklagiller, acı bakla, pirinç, buğday, yulafta vardır)
- İndoller (brokoli, karnabahar, kıvırcık lahanada vardır)
- Flavonoidler (havuç, narenciye, çilek, elma, maydanoz, kabak, lahanada vardır)
- Fenolik asit (havuç, kiraz, vişne, domates, kepekli tahıllarda vardır)
- Polifenoller (yeşilçay, üzüm, çay, zeytinde vardır)
- Likopenler (domates, karpuz, çilek, kırmızı meyvelerde vardır)
- Karotenoidler (domates, havuç, ıspanak, frenk soğanı, beyaz ve kırmızı turp, patlıcanda vardır)
Fitokimyasal nedir, fitokimyasallar nelerdir, hangi gıdalar fitokimyasal içerir gibi gibi sorulara yanıt vermeye çalıştım. Umarım faydalı olmuştur. Merak ettikleriniz varsa yorum olarak yazabilirsiniz.
Kaynaklar:
Dündar Y., Fitokimyasallar ve Sağlıklı Yaşam, Kocatepe Tıp Dergisi, 2001,2,s. 131-138, Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Evcimen M., Aslan R., Yaygın Kullanıma Sahip Tıbbi Aromatik Bitkilerdeki Bazı Antioksidan Fitokimyasalların Fizyolojik Etkileri, Kocatepe Veteriner Dergisi, 2015, 8(2):65-78.
Şatır G., Taş K.T., Demiralay Ç.E., Budak F.H.N., Biyoaktif Gıda Bileşenleri, (Ed. Zeynep Banu Güzel Seydim) Fonksiyonel Beslenme, Sidas Medya, İzmir, 2016.