Konumuz gıda katkı maddeleri, e kodları. Gelen sorulara baktığım zaman gıda katkı maddelerinin sağlık üzerindeki etkileri konusunda ne kadar endişeniz olduğunu anladım. Size şunu söyleyebilirim: araştırın, okuyun, bilmediklerinizi öğrenin. Bilmediklerinizi öğrenmeye başladıkça endişeniz azalacaktır. Çünkü artık hangisini tüketip tüketmeyeceğinize kendiniz karar verebilir duruma geleceksiniz. Günümüzde bilgiye ulaşmak eskisi kadar zor değil. Tabii bilgi kirliliğine de dikkat etmek gerekir. Sağlık, gıda konusunda herkes bilirkişi durumunda maalesef. O yüzden bilimsel kaynaklı açıklamaları, araştırmaları okuyun, takip edin. Karşıt görüşlere de bakın kendi süzgecinizden geçirin. Sonrasında karar verin. Karar verme aşamasında da aklınızın bir köşesinde her zaman şu olsun: her şeyin fazlası zarar.
İyi okumalar.
E ile başlayan kodlar nedir? Bunlar zararlı olanlar mı?
İnsan bilmediği şeylerden her zaman korkar, uzak durur. Onun kötü/zararlı/sağlıksız olduğu gibi olumsuz düşüncelerle yaklaşır. E kodları da birçok insan için olumsuzluk düşündürür. E kodları gıda katkı maddelerini ayırt etmek ve tanımlamak için kullanılan bir sistemdir. Bu kodlar her ülkede aynı anlama gelmektedir. Böylelikle karışıklığın da önüne geçilebilmektedir. Bu kodlar Avrupa Birliği’nin Gıda Bilim Komitesi tarafından belirlenir. Daha sonra bu kodlar EFSA (Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi) tarafından onaylanır.
E kodları gıdalarda kullanımına izin verilen katkı maddelerini temsil eder. Yarar, zarar ve oluşabilecek risk durumu, izin verilen kullanım miktarları vb. durumlar her gıda katkı maddesi için farklılık gösterir.
Koruyucu ve tatlandırıcı içermemesi katkı maddesi kullanılmadığını mı gösterir?
Son zamanlarda bu ifadeyi ambalaj üzerinde sıkça görmeye başladık. ‘Koruyucu ve tatlandırıcı içermez’ ibaresi o üründe katkı maddesi kullanılmadığını ifade etmez. Sadece koruyucu ve tatlandırıcı grubuna giren katkı maddelerinden herhangi birinin olmadığını ifade eder. Bu gruplar dışında asitlik düzenleyiciler, renklendiriciler, emülgatörler gibi gıda katkı maddeleri de vardır. Bunlardan herhangi biri yer alabilir.
MSG nedir?
MSG en çok sorulan katkı maddesi oldu. MSG’nin açılımı monosodyum glutamattır. E621 koduyla bilinir. MSG lezzet arttırıcı olarak kullanılır. Cipsler, hazır çorbalar, soslar, baharat karışımları gibi alanlarda kullanımı yaygındır (bunlar dışındaki gıdalara da ilave edilebilir). Aşırı yüksek miktarda kullanılmadığı zaman güvenli kabul edilen bir katkı maddesidir.
Şunu da unutmamak gerekir lezzetin daha kuvvetli olması daha fazla yeme isteği uyandırabilir. Beslenme bozukluğuna sebebiyet verebilir. Bu tür gıdaları daha çok tükettikçe güvenli kabul edilen sınır aşılmış olacak ve bu durum süreklilik arz ederse de sağlık problemleri ortaya çıkmaya başlayacaktır.
Titanyum dioksit nedir?
Titanyum dioksit E171 koduyla kodlanmış olan gıda katkı maddesidir. Bu katkı maddesinin çok sorulmuş olması sanırım geçtiğimiz aylarda (6 Mayıs 2021) EFSA’nın gıdalarda kullanımını güvenli bulmadığını açıklamasından kaynaklı. Titanyum dioksit renklendirici olarak kullanılan gıda katkı maddesidir. Sakızlar, soslar, çorbalar, şekerlemeler, hazır kahveler gibi alanlarda kullanımı yaygındır. EFSA tarafından genetik olarak zarar verebileceği endişesi taşıdığı belirtildi. Ülkemizde de gıdalarda E171 kullanımına izin verilmektedir. Kullanım alanlarına ve izin verilen miktarlara buradan bakabilirsiniz. Ülkemizde ise Tarım ve Orman Bakanlığı yeni bilgilere göre henüz bir düzenleme yapmadı.
Gıda katkı maddesi kullanımı şart mıdır?
Gıdalarda kullanılan katkı maddeleri çok uzun zamanlardan beri kullanılmaktadır. Mesela baharatlar birer katkı maddesidir. Tuz da aynı şekilde. Ve tüm bunlar hala kullanılmaktadır. Arada geçen zamanda bilim çok gelişti. Bunun yanında yaşam şartları, tüketici beğenisi gibi faktörlerin de değişmesi ile farklı gıda katkı maddeleri ortaya çıktı. Ve kullanım yaygınlaştı.
Son dönemlerde daha sade içerikli ürünler üretme konusunda büyük gelişmeler var. Ha bu şu demek değildir. Bu ürünlerde de hiç katkı maddesi yok. En basitinden tuz bile katkı maddesi sayılırken hiç katkı maddesi kullanmadan ürün yapılır demek çok doğru olmaz. Ama daha sade ve basit içerikli ürünler yapmak mümkündür. Örneklerini de ülkemizde görmeye başladık.
Son olarak gelen sorular genellikle belirli bir gıda katkı maddesinin kullanımı ve sağlıkla olan ilişkisi üzerineydi. Katkı Maddeleri ve koruyucular bölümünde birçok gıda katkı maddesinden ayrı ayrı bahsettiğim için burada hepsinden bahsetmeyeceğim. En çok sorulanlardan 2 tanesinden bahsettim. Diğer katkı maddeleri hakkında yazdığım yazılara buraya tıklayarak kategoriden ulaşabilirsiniz.