Glutensiz beslenme, günümüzde popüler hale gelen bir diyet çeşididir. Bu sebeple glutensiz diyet hakkında detaylı bir bilgilendirme yapmak istedim. Bu yazının içeriğinde ‘Gluten nedir? Glutenin sebep olduğu hastalıklar nelerdir? Glutensiz diyet nedir? Sorularına cevap bulacaksınız.
Gluten Nedir?
Buğday unu proteinleri olan gliadin ve glutenin su ile yoğurulma esnasında bir araya gelerek oluşturduğu plastik ve elastiki yapıya gluten denir. Ekmeğin kabarmasındaki en büyük etkendir. Bir unun kalitesi içerisindeki gluten miktarı ile ölçülür. Suda çözünmez.
Gluten içeren gıdaları; buğday, arpa, çavdar ve yulaf olarak sayabiliriz. Gluten içermeyen gıdalar ise; siyez buğdayı, mısır, pirinç, kinoa, karabuğday, baklagiller, meyve ve sebzeler, yumurta, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri gibi gıdalardır.
Glutenin Sebep Olduğu Hastalıklar Nelerdir?
Gluten herkesin sindirim sistemi için uygun olmayan bir proteindir. Bu durumda birtakım hastalıklara yol açar. Bunlardan bir tanesi ise çölyak hastalığıdır. Çölyak hastalığı, gluten ve gluten ile ilişkili proteinlerin tüketilmesiyle bağırsak mukozasının körelmesine sebep olan bir bağırsak hastalığıdır. Bir diğer rahatsızlık ise gluten intoleransıdır. Gluten intoleransı, çölyak hastaları kadar ciddi sağlık problemlerine yol açmamaktadır. Fakat gluten hassasiyeti olan kişilerde gluten içerikli gıdaların tüketmesiyle şişkinlik, karın ağrısı, ödem, gaz ve ishal gibi rahatsızlıklara yol açar. Bu sebeple bu hastalıklara sahip olan kişilerin glutensiz diyet ile beslenmeleri önerilmektedir.
Glutensiz Diyet Nedir?
Glutensiz diyet, glutenin sebep olduğu hastalıkların ilerlemesini engellemek amacıyla yapılan diyettir. Özellikle çölyak hastalığı bulunan kişilerin ömür boyu glutensiz beslenmeleri gerekir. Gluten intoleransı bulunan kişilerde glutensiz diyet uygulayarak yaşadığı sindirim sorununu iyileştirebilir. Glutensiz diyet için buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıl ürünleri yerine gluten içermeyen pirinç, mısır ve patates gibi tahıllar ve bu tahıllardan özel olarak hazırlanmış glutensiz gıdalar tercih edilmelidir. Fakat bu ürünler çeşitli vitamin, mineral ve posa bakımından yetersizdir. Aynı zamanda karbonhidrat oranı ve yağ içerikleri yüksek besinler olması sebebiyle obezite riski oluşturur. Bu sebeple oluşturulacak diyet listesinin bir uzman kontrolünde olması ve bu listede vitamin ve posa ihtiyacını karşılayabilecek besinlerin olmasına dikkat edilmesi gerekir. Örneğin posa içeriği düşük patates ve pirinç gibi gıdaların tüketilmesinden ziyade kinoa ve karabuğday gibi yüksek posa içerikli tahılların tüketilmesi önerilmektedir.
Sonuç olarak gluten hassasiyeti olan kişiler ve çölyak hastalarının glutensiz diyeti uygulaması sağlık açısından son derece önemlidir. Fakat günümüzde glutenin çok zararlı bir protein olmasından ve glutene karşı hassasiyetimiz olmasa bile tüketmememiz gerektiği ile ilgili yanlış bilgiler gündeme gelmektedir. Bunların yanı sıra zayıflamak için veya sağlıklı olmak içinde bu diyeti uygulamakta son derece yanlıştır. Eğer gluteni rahatlıkla sindirebiliyorsanız aşırıya kaçmadan tüketilmesinde hiçbir sakınca yoktur.
Kaynakça
Alpat İ., Bilgin D.G., 2018. Glutensiz Diyet: Trend mi? Yoksa Tedavi Yöntemi mi? Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi.
Ulusoy H.G., Rakıcıoğlu N., 2019. Glutensiz Diyetin Sağlık Üzerine Etkileri. Bes. Diy. Derg.;47(2):87-92.