Kombu çayı olarak tanınan kombucha nedir biliyor musunuz? Kökeni Çin’e dayanan Çin harici Japonya, Kore ve Rusya başta olmak üzere çeşitli ülkelerde kullanılan bir fermente içecektir kombucha. İsmi ise Japoncada deniz yosunu anlamına gelen Kombu ve çay anlamına gelen Cha kelimelerinin birleşiminden gelir. Çay olarak tüketimi yaygın görülen kombucha, maya ve asetik asit bakterilerinin çalıştığı şekerli çay fermantasyonudur. O zaman eski zamanlardan günümüze kadar olan süreçte çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan kombucha hakkında biraz bilgiler edinelim bugün.
Kombucha Nedir?
Kombucha, çay olarak tüketilen fermente bir içecektir. Hafif tatlımsı, gazlı ve asidik bir yapıya sahiptir. Genellikle siyah, yeşil ve beyaz çay türlerinde oluşan sıvı faz ve sıvı fazın üzerinde meydana gelen biyofilm tabakasından oluşur. Bu tabaka çay mantarı olarak bilinmektedir. Ayrıca kombucha SCOBY yani bakteri ve mayaların simbiyotik kültürü olarak tanımlanmaktadır.
Kombu Çayı Nasıl Yapılır?
Kombucha çayını hazırlarken dikkat etmemiz gereken husus kullanılacak cam kapların steril olmasıdır. Bunun sebebi hazırlama esnasında küf ve patojenlerin kontaminasyonunu önlemektir. Steril bir cam kabın hazırlanmasının ardından kaynayan suya çay yaprakları ve şeker ilave edilir. Bu şekilde 10 dakika kadar demlenmesi gerekir. Demleme işleminden sonra çay yaprakları karışımdan alınır. Daha sonra kalan çay oda ısısında soğumaya bırakılmaktadır. Hemen ardından çayın içerisine kombucha mantarı ilave edilir. Üzeri bir bezle örtülür ve 7-10 gün aralığında fermente edilir. Burada dikkat edilemsi gereken nokta fermantasyon süresinin çok uzun olmamasıdır. Çünkü uzun süren bir fermantasyonda asitlik artışı zararlı bir seviyeye ulaşır. Hazırlanan çayın cam şişede 4°C sıcaklıkta saklanması uygundur.
Endüstriyel olarak kombu çayı (kombucha çayı) üretimi de buna benzer şekilde gerçekleşir. İlave olarak pastörizasyon ve koruyucu ilavesi yapılabilmektedir.
Kombucha Çayının Sağlığa Etkileri
Kombucha çayının sağlığa faydalı etkileri bulunmasının yanı sıra zararlı etkileri de bulunmaktadır. Kısaca bu etkilerden bahsedelim.
Kombu Çayı Faydaları
Kombucha çayının antimikrobiyal etkisi vardır. Bu sebeple antibiyotik olarak kullanılmaktadır. Ayrıca antioksidan içerir. Yapılan bazı çalışmalarda kansere karşı direnç gösterdiği belirlenmiştir. Fakat bu konudaki araştırmalar yetersizdir. Bunların dışında kombu çayı B vitaminleri yönünden zengindir. Deri hasarlarını iyileştirmesi, kandaki glikoz seviyesini ayarlaması, immün sistemi desteklemesi, gut ve hemoroit rahatsızlıklarına iyi gelmesi, stresi azaltması gibi faydalarından söz edilmektedir. Fakat tüm bu etkiler için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu bilim insanları tarafından belirtilmektedir.
Kombu Çayı Zararları
Araştırmacılar tarafından kombuchanın toksik etkilerinin de bulunduğu söylenmektedir. Fakat bu etki genellikle kombucha çayını çok fazla ve bilinçsizce tüketmekten kaynaklıdır. Aynı zamanda aside duyarlı olan kişilerde alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Bunun yanı sıra kombucha çayının hijyenik olmayan ortamlarda hazırlanması sporlu bakterilerle kontaminasyona sebep olur. Bu da son derece tehlikeli olabilmektedir.
Sonuç olarak herhangi bir alerjik reaksiyonu olmayan kişilerin hijyenik ortamda hazırlanmış bir kombucha çayının tüketmesinde sakınca görülmemektedir. Fakat bunu aşırıya kaçmadan tüketmek önemlidir. Günlük önerilen tüketim miktarı ise 100-300 ml arasında değişir.
Kaynakça
Değirmencioğlu ve ark., 2019. Fermentasyon Süresinin Kombu Çayı Mikrobiyotası ve Canlılık Oranları Üzerine Etkileri. Akademik Gıda 17(2) 200-211.
Giritlioğlu ve ark., 2020. Kombu Çayı Üretiminde Kapari Tomurcuklarının (Capparis spp.) Kullanımının Fenolikler, Antioksidant Kapasite ve Biyoerişilebilirliğe Etkisi. Akademik Gıda 18(4) 390-401.
Güldane ve ark., 2017. Beyaz, Siyah ve Yeşil Çay Kullanılarak Üretilen Kombuchaların Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi. JAFAG 34 (1), 46-56.
Taşçı ve ark., 2010. Kombucha ve Sağlık Üzerine Etkileri. Uludağ Univ. J. Fac. Vet. Med. 29, 1: 69-76.