Mantar, lezzeti ve sağlığa faydaları açsından sofralarda yer edinmiş bir fonksiyonel gıdadır. Uzak Doğu ülkelerinde yüzyıllardır doğal ortamında yetişen ve toplanan mantar günümüzde birçok ülkede kültür ortamında yetiştirilmektedir. Araştırmalara göre doğal ortamda yetişen mantarlar kültür ortamında yetişen mantarlara göre daha fazla protein daha düşük yağ oranına sahiptir. Bu ayrıntılara ‘Mantar Besin Değeri’ başlığı altından ulaşabilirsiniz.
Uzmanlar tarafından 1,5 milyona yakın mantar çeşidi olduğunu düşünülse de günümüzde 69.000 mantar çeşidi tespit edilmiştir. Ve mantarlar kendi aralarında üç başlığa ayrılmıştır. Bunlar; yenilebilir mantarlar, zehirli mantarlar ve tıbbi mantarlardır.
Dünyada en çok üretilen mantar çeşidi agaricus bisporus yani beyaz şapkalı kültür mantarıdır. Kültür mantarı tüketiminin en büyük faydası anti-kanser özelliğe sahip olmasıdır. Kanser hücrelerinin büyümesini engeller. Aynı zamanda anti-oksidan özellik gösterir. Ayrıca bağışıklığı kuvvetlendirmek için iyi bir besindir. Kültür mantarlarından daha fazla yaralanmak için pişirmeden önce 15 dakika güneş ışığında tutmak önemlidir. Bu işlem sonucunda mantar içindeki D2 oranı artar ve bu da kemik sağlığını olumlu etkiler.
İstiridye mantarı dünyada en çok üretilen ikinci kültür mantarıdır. İstiridye mantarı diğer yenilebilir mantarlara göre daha kolay yetişmektedir. Ayrıca hastalık ve zararlı böceklere karşı direnç göstermektedir. Bu da istiridye mantarını cazip kılan nedenlerdir. Şimdi mantarın besin değerlerine bir göz atalım.
Mantar Besin Değeri
100 gram mantarın besin içeriğinde;
- 25 kcal
- 0,37 gram toplam yağ
- 2,89 gram protein
- 4,08 gram karbonhidrat
- 373 mg potasyum
içerir. Bunun haricinde içeriğinde C, D, B6 vitamini, demir kalsiyum ve magnezyum vardır. Mantarlar yapısal olarak yüksek kapasitede su tutma özelliğine sahiptir. Yoğun su içermesi nedeniyle mantarlar 3-4 gün içinde tüketilmelidir. Mantar iyi bir lif ve protein kaynağıdır. Protein içeriğinde insan vücudunun gerek duyduğu hayvansal gıdalarda bulunan temel amino asitleri yani insan vücudunun ihtiyaç duyduğu tüm amino asitleri içermektedir. Mantarlarda bulunan karbonhidrat çoğunlukla polisakkaritlerden oluşmaktadır. En çok bulunan polisakkarit ise beta-glukandır. Beta-glukan nişasta içermez ve bu nedenle mantar potansiyel bir diyet lifi kaynağıdır. Bitkisel bazlı beslenen bireyler için çok iyi bir fonksiyonel gıda olan mantar düşük kalori ve yağ oranı ile sağlıklı beslenmede öncü bir besindir.
Mantarların Faydaları Nelerdir?
- Yüksek bir antioksidan kaynağıdır.
- Kalp hastalıklarını önler.
- Meme ve prostat kanserine karşı savaşır.
- Düşük glisemik indekse sahiptir.
- Kemik sağlığı üstünde olumlu etkileri vardır.
- Anti-bakteriyel özelliği vardır.
- Doğal antibiyotik kaynağıdır. Patojen virüs ve bakterilere karşı savaşır.
Mantarlar 1000 yılı aşkın süredir büyük öneme sahip bir gıdadır. Bunun dışında mantar tüketirken dikkatli olmamız gereken bazı noktalar vardır. Amatoksin grubu mantarlar zehirli mantarlar grubuna girer. Bunların kesinlikle tüketilmemesi gerekir. Mantar satın aldığınız yerin güvenilir olması çok önemlidir. Ayrıca ormanda yetişen çeşitli mantarları tüketmek istendiği taktirde sağlığınız için bir uzmana sormanız gerekir.
Kaynakça
Türkiye’de Kültürü Yapılan ve Doğal Yenilebilir Mantarların Antioksidan Ve Antimikrobiyal Aktivitelerinin Belirlenmesi, Mustafa Alkın, 2017.
https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/1999629/nutrients