Gıdalarda doğal olarak bulunan bazı bileşikler vücudumuz için fayda gösterse de bazı bileşikler çeşitli sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Bu bileşiklerden birisi de oksalat. İnsan vücudunda ve birçok bitkide doğal olarak bulunan oksalatın özellikle böbrek taşı rahatsızlığı olan kişilerde böbrek taşı oluşumunu tetiklediği söylenmektedir. Peki oksalat nedir? Mesela böbrek taşı rahatsızlığı olan kişiler oksalat içerikli besinlerden tamamen uzak mı durmalı? Hangi gıdalar oksalat içerir? Gelin hep birlikte bu soruların cevaplarını öğrenelim. Ama önce oksalatın ne olduğu ile ilgili genel bir tanımlama yapalım.
Oksalat Nedir?
Bitkilerde, hayvanlarda, insanlarda, bakterilerde ve mantarlarda doğal olarak bulunan oksalik asitten oluşan tuzlara oksalat denilmektedir. İdrarda kristal oluşturabilen bir madde olmasından dolayı böbrek taşına sebep olur. Aynı zamanda kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerin emilimini engellemesinden dolayı antinutrient özelliğe sahiptir.
Oksalat içeren gıdalara baktığımızda;
- Semiz otu, ıspanak, patates, pancar, ravent ve pazı gibi sebzeler,
- Çilek, kivi, incir ve üzüm gibi meyveler,
- Baklagiller,
- Fındık, fıstık ve badem gibi kuruyemişler,
- Buğday tohumu ve kinoa gibi tahıl ürünleri,
- Kakao ve çikolata ürünleri
olmak üzere birçok gıda ürününde yer aldığını görebiliriz. Peki bu gıdaları nasıl tüketmeli bunun cevabını öğrenelim şimdi de.
Oksalat İçeren Gıdaları Tüketmekten Kaçınmalı mıyız?
Tamamen tüketmekten kaçınmak yanlış olur. Çünkü oksalat içerikli yiyeceklere baktığımızda aslında sağlık açısından faydalı olan gıdalar olarak karşımıza çıkıyor. Böbrek taşı sorunu yaşayan, mineral eksikliği bulunan, bağırsak emilim bozukluğu yaşayanlar ve hiperparatiroid hastası olan kişiler bu besin türlerini azaltarak tüketebilirler. Bunun için oksalat kontrollü diyetler mevcut. Ya da gıdaların oksalat içeriğini azaltıcı yöntemler de uygulanabilir. Bu yöntemlerin neler olduğuna bir bakalım.
Gıdalarda Oksalat Bileşiğini Azaltıcı Yöntemler
- Oksalat içeriği yüksek gıdalarla birlikte C vitamini içerikli besinleri tüketmemeniz gerekir. Çünkü C vitamini idrardaki oksalat miktarını arttırır.
- Gün içerisinde bol su tüketilmesi gerekir.
- Oksalat içeren gıdalarla kalsiyum ve magnezyum miktarı yüksek gıdaları bir arada tüketmeye özen göstermek gerekir. Örneğin oksalat içeriği yüksek semizotu yemeğini yoğurt ile tüketmek veya yulaf ezmesini süt ile tüketmek gibi.
- Oksalat içeriği yüksek gıdaları pişirirken pişirme suyunu dökmemiz oksalat seviyesini azaltan yöntemler arasındadır.
- Sebzeleri tüketim öncesi sirkeli suda bekletmek veya bakliyatları pişirme öncesi ıslatmak gibi yöntemler oksalat seviyesini azaltır.
Kaynakça
Waleed ve ark., 2018., Optimization of purslane plant using cooking and pickling processes for reducing oxalate content, Food Technology Department, Faculty of Agriculture, Kafrelsheikh University, Egypt,
foodrevolution.org
my.clevelandclinic.org