Fonksiyonel gıdalar, hastalıkların önlenmesinde ve vücudumuzun daha sağlıklı bir hale getirilmesinde etkili olan bileşenlerle zenginleştirilmiş ürünlerdir. Son zamanlarda fonksiyonel gıdalara olan ilgi gittikçe artmaya başlamıştır. Bu gıdalardan bir tanesi de probiyotiklerdir. Bu yazımda sizlere sağlığımız açısından oldukça önem arz eden probiyotikler ve yararlarından bahsetmek istiyorum.
Probiyotik Nedir?
İnsan bağırsak florasında bulunan ve sağlık üzerinde olumlu etkileri olan canlı mikroorganizmalara probiyotik denir. Bazı gıdalarda doğal olarak bulunabilmekle birlikte bazı gıdalara dışarıdan da ilave edilebilirler. Doğal olarak probiyotik bulunduran gıdalara yoğurt ve fermente sütler örnek olarak verilebilir. Dışarıdan ilave edilebilen gıdalara ise ekşi krema, süttozu, tatlılar, meyve suyu, dondurma, bebek maması, tereyağı ve mayonez gibi ürünler örnektir.
Probiyotik olarak kullanılabilen bazı mikroorganizmalar Lactobacillus, Bifidobacterium, Streptococcus türleridir. Bunlardan bazı örnekler aşağıdaki gibidir:
Lactobacillus türlerine;
L.fermentum, L. lactis, L. reuteri, L. plantarum ve L. salivarius örnektir.
Bifidobacterium türlerine ise;
B.lactis, B. bifidum, B. breve ve B. longum örnektir.
Son olarak Streptococcus türlerine de;
S.thermophilus, S. intermedius, S. cremoris ve S. lactics örnek olarak verilebilir.
Probiyotik Tüketiminin İnsan Sağlığı Üzerindeki Yararları
- Kanser riskini azaltır ve gelişimini engeller.
- İshal tedavisinde kullanılabilir.
- İmmün sistemin uyarılmasını ve regülasyonunu sağlar.
- Enfeksiyonların önlenmesinde etkilidir.
- Kan kolesterol düzeylerinin düşürülmesinde görev alır.
- İmmünoenflamatuar hastalıkların önlenmesini sağlar.
- Laktoz intoleransının önlenmesinde etkilidir. Ayrıca bu rahatsızlığın belirtilerini de hafifletebilir.
- Antibiyotik kullanımının yol açtığı bağırsak rahatsızlıklarının tedavisinde büyük bir öneme sahiptir.
- Gıdaların sindirilebilirliğini artmasını sağlar.
- Prebiyotiklerin emilimini artırır.
Peki Probiyotik Mikroorganizmalarda Bulunması Gereken Özellikler Nelerdir?
- İnsanlarda ve hayvanlarda herhangi bir yan etki oluşturmamalıdır.
- Antibiyotiklere karşı dirençli olmalıdır.
- Canlı olmalıdır.
- Bazı durumlarda bağırsak mikroflorasını düzenlemek için antibiyotik kullanılabilir. Bundan dolayı probiyotik mikroorganizmalar bağırsaktaki antibiyotiklerden de etkilenmemelidir.
- Antimikrobiyal madde üretimi gerçekleştirmelidir.
- Üretiminde kullanılan gıdanın üretim ve depolama süresi boyunca canlılığını ve aktivitesini koruyabilmelidir.
- Patojenik olmamalıdır.
- Toksin üretmemelidir.
- İnce bağırsakta kolonize olmalıdır.
- Düşük pH, asit ve safra tuzu gibi olumsuz çevre koşullarından etkilenmemelidir ve aynı zamanda bağırsakta metabolize olabilmelidir.
KAYNAKLAR
- Gülbandılar A, Okur M, Dönmez M. Fonksiyonel Gıda Olarak Kullanılan Probiyotikler ve Özellikleri. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2017; 10(1): 44-47.
- Sezen AG. Prebiyotik, Probiyotik ve Sinbiyotiklerin İnsan ve Hayvan Sağlığı Üzerine Etkileri. Atatürk Üniversitesi Vet. Bil. Derg. 2013; 8(3): 248-258.
- Önay D. Probiyotikler. Akademik Gıda Dergisi 15-16.