Günümüz yaşam koşullarına baktığımızda özellikle pandemi sürecinin başlamasıyla beraber beslenme alışkanlıklarımızda büyük bir değişim gözlemlenmektedir. Gıdalardan almamız gereken besin ögelerini yeterli düzeyde alamamamız, sağlıklı beslenmek için yeterli özeni göstermememizle beraber takviye edici gıdalara yönelim artmıştır. Özellikle besinlerin insan sağlığına yararlı etkileri ortaya çıktıkça, bu özellikleri içeren takviye edici gıdalarda artmaktadır. Türk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıdalar Tebliğine göre, takviye edici gıda, sağlıklı beslenmemiz için almamız gereken besin ögelerini veya bunların dışında besleyici ve fizyolojik etkileri bulunan bitkisel ve hayvansal kaynaklı ve biyoaktif gibi maddeler olarak tanımlanır. Bu maddeler tek başına, kapsül veya tablet gibi formlarda günlük alım dozu belirlenmiş bir şekilde satılmaktadır. Takviye edici gıda ürünlerinde,
- Tahıllarda bulunan lifler,
- Süt ürünlerindeki proteinler,
- Meyve ve sebzelerde bulunan antioksidanlar,
- Arı veya deniz ürünlerinden elde edilen hayvansal kaynaklı gıdalar,
- Çeşitli probiyotikler,
- Bitki ekstraktları.
gibi çeşitli gıda bileşenleri ve ürünleri kullanılmaktadır.
Gıda takviyeleri, dengeli beslenme, bağışıklığı kuvvetlendirme ve bazı vitamin eksikliklerini tedavi etme amaçlı kullanımının yanı sıra kozmetik amaçlı kullanımları da mevcuttur. Yapılan çalışmalar sonucunda en fazla tercih edilen ürünler multivitaminler, kalsiyum ve omega-3 balık yağları olarak belirtilmiştir.
Gıda Takviyesi Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Piyasada gıda takviyelerinin mevzuata aykırı bir şekilde satışının gerçekleştiği durumlarda görülmektedir. Bu durumlarda alınması gereken önlemler şu şekildedir;
- Takviye edici gıdaların, tamamen doğal, %100 bitkisel, yan etkisi yok gibi sloganlarla satılması ülkemizde yasaklanmıştır. Bu tarz ürünleri, takviye edici gıda adı altında ilaç niyetine satmaktadırlar. Aynı zamanda satılan bu ürünlerin içerisinde insan sağlığına zararlı maddelerin içerdiği tespit edilmiştir. Toplum sağlığı açısından büyük risk olup doktor kontrolü olmadan bu ürünlerin tüketilmemesi gerekmektedir.
- İşletmelerde satışa sunulan takviye edici gıdaların, kilo verdirici, kilo aldırıcı, sigara bıraktırıcı ve hastalık önleyici gibi gösterilerek satışa sunulması yasaktır. Tüketicileri bu konuda doğru bilgilendirmek önemlidir.
- Hangi ürünlerin gıda takviyesi olduğunun bilgilendirilmesi yapılmalıdır. Bununla birlikte alınması gereken günlük doz miktarı bilinmelidir.
- Gıda takviyeleri günlük öğün yerine geçmemektedir.
- Bu konuda Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı gerekli kontrollerin yapılmasını arttırmalıdır. Biz tüketiciler olarak böyle durumlarla karşılaştığımızda muhakkak gerekli şikayetleri yapmamız gerekir.
KAYNAKÇA
Atalay, D. Erge, H.S. (2018). Gıda Takviyeleri ve Sağlık Üzerine Etkileri. Food and Health, 4(2), 98-111.
Doğan S., 2019. Van İli Kentsel Alanda Takviye Edici Gıdaların Kullanımı ve Tüketicilerin Bilinç Düzeyi.
Kazaz A., Erdoğan M., 2020. Takviye Edici Gıda Reklamlarında Aldatıcı Unsurlar.