Gıda sanayinde gıdaların albeniliğini arttırmak veya gıdaların rengini korumasını sağlamak amacıyla çeşitli renklendiriciler kullanılmaktadır. Bu renklendiricilerden birisi de tartrazindir. E kodu E102 olan tartrazin, gıda sektöründe yapay renklendirici olarak geçer. Yapay renklendiricilerin fazla miktarda vücudumuza girmesiyle de verebileceği zararlar ortadadır. Bugün ise tartrazin hakkında detaylı bir bilgilendirme yapıp oluşturabileceği zararlarından bahsedeceğim. O zaman ilk olarak tartrazin nedir ondan bahsedelim.
Tartrazin Nedir? Özellikleri Nelerdir?
FD&C Yellow No. 5 ismiyle de adlandırılan tartrazin, en yaygın kullanılan ikinci gıda boyası olarak bilinmektedir. Kimyasal formülü C16H9N4Na3O9S2’dir. Pirazolin halkası içerir. -N=N- grubu içermesinden dolayı azo boyaları içerisinde yer alır. Hatta azo boyaları içerisinde en çok kullanılan monoazo yapıdaki sentetik boya maddesidir. Rengi turuncu ve sarı arasında değişir. Toz halindedir. Ayrıca suda kolay çözünür.
Tartrazin Nasıl Elde Edilir?
Fenilhidrazin-p- sülfonik asit ile oksaloasetik asidin kondenzasyonu sonucunda oluşan bir sentetik üründür. Reaksiyondaki ürün diazot içeren sülfanilik asit ile birleşir. Sonrasında ester oluşur. Oluşan ester ile sodyum hidroksit hidroliz edilerek meydana gelir. Aynı zamanda iki mol Fenilhidrazin-p-sülfonik asit ile bir mol dihidroksitartarik asidin kondenzasyonu sonucunda da oluşmaktadır.
Tartrazin İçeren Gıdalar Nelerdir?
Tartrazin pek çok gıda ürününde kullanılmaktadır. E102 içeren gıdaları;
- Soda,
- Şarap,
- Alkolsüz aromalı içecekler,
- Meyve ve sebze şekerlemeleri,
- Kırmızı meyveler,
- Süsleme ve kaplama maddeleri,
- Fırıncılık ürünleri,
- Soslar,
- Aromalı peynirler,
- Bazı su ürünleri,
- Çerezler,
- Konserveler,
- Dondurmalar,
- Sakız,
- Reçel,
- Jöle ve pudingler,
- Krema tozları ve hazır çorbalar,
- Ek sıvı ve katı gıdalar
olarak sayabiliriz.
Tartrazin Sağlığa Zararlı mıdır?
Tartrazinin gıda sanayindeki kullanım alanlarına baktığımızda genellikle çocuklara hitap eden ürünler olduğunu görmekteyiz. Bu sebeple çocukların bu ürünleri tüketmesiyle ilgili birçok araştırma mevcuttur. Bu araştırmalara sonucunda tartrazin gibi yapay gıda boyası kullanılmış gıda ürünlerinin fazla tüketilmesiyle çeşitli sağlık sorunlarına yol açtığı ortaya çıkmıştır. Özellikle çocuklarda hiperaktiflik artışına sebep olduğu belirtilmiştir. Bunun yanı sıra kesin kanıtlanmamasıyla beraber kansere ve astıma sebep olabileceği de belirtilmektedir. Ayrıca tartrazine karşı alerjik reaksiyon gösteren kişilerde mevcut. Tartrazin içeren gıdaların tüketilmesiyle birlikte bu kişilerde deri döküntüleri, burun tıkanıklığı ve kurdeşen gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Sonuç olarak baktığımızda tartrazine karşı alerjik reaksiyonu olmayan kişilerin günlük önerilen dozda tartrazin tüketmesinde bir sakınca görülmemektedir. Fakat yüksek oranda tartrazin tüketimi de çeşitli sorunlara yol açabilir. Özellikle çocukların beslenmesinde bu tarz gıdaları fazla bulundurmamaya özen gösterilmesi son derece önemlidir.
Kaynakça
www.fda.gov
www.healthline.com
www.news-medical.net
Duru N., 2019. Bazı Gıda Örneklerindeki Tartrazin Boyasının Zenginleştirilmesi ve Spektrofotomektrik Tayini.
Gün E.Ç., 2019. Şeker Hamurlarında Kullanılan Gıda Boyası Tartrazinin Yeni Bir Pirazol Türevi ile Spektroflorimetrik Metot ile Tayini.